تطبیق دو منظومۀ غنایی فارسی و کردی (مطالعۀ موردی: خسرو و شیرین نظامی و خسرو و شیرین خانای قبادی)

Authors

هادی یوسفی

فرهاد حمیدی

abstract

ماجرای عشق خسرو پرویز، پادشاه ساسانی به شیرین، برادرزادۀ بانوی ارمن، در میان داستان­های خمسۀ نظامی، به سبب رنگ ملی و برخورداری از زمینه ­های افسانه­ای و غنایی، زیبایی و اهمیت خاصی دارد و این شهرت از آن جهت است که داستان خسرو و شیرین نظامی حکایت مهرورزی آدمی است و در آن سوز و گداز عاشقانه با کلامی دل ­انگیز در هم آمیخته و داستانی خلق کرده که مورد توجه همگان قرار گرفته است. شیفتگی به این داستان تا بدانجا پیش می­رود که شاعران و داستان ­سرایان به تقلید از آن، آثار متعددی خلق می کنند، مقلدان نظامی از مقلدان هر شاعر دیگری بیشترند و اکثر سرایندگان منظومه های عاشقانه، به نحوی از سبک و شیوۀ داستان­ پردازی او تأثیر پذیرفته ­اند. ازجملۀ این مقلدان می توان سرایندگانی چون امیرخسرو دهلوی، اشرف مراغه ای، نورالدین عبدالرحمن جامی و هاتفی خرجردی را نام برد.  کرد بودن مادر نظامی، وقوع ماجرا در مناطق کردنشین و وجود روایت­های شفاهیِ این حکایت در مناطق کردنشین نیز، باعث شده است که یکی از شعرای مشهور و توانای کرد، یعنی خانای قبادی از نظامی و خسرو و شیرین او پیروی کند و اثری به همین نام پدید آورد. در این نوشتار، به تطبیق و مقایسۀ اثر خانا با خسرو و شیرین نظامی پرداخته ایم و سعی کرده ایم اشتراکات و اختلاف­های دو اثر را بیان کنیم. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که با اینکه شاعر کرد، خانا قبادی، در سرودن اثر خویش از سیاق خسرو و شیرین نظامی بهره برده است، مقلد صرف نبوده و محتوا را تغییراتی داده است و می­توان گفت که خانا تقریباً داستان را به سمت و سوی واقع ­گرایی هدایت کرده و آن را باورپذیرتر نموده است. همچنین خانا علاوه بر تغییر محتوایی، آداب و رسوم و مؤلفه­ های فرهنگی مربوط به زمان و محل زندگی خود را ـ که هنوز هم در مناطق کردنشین رایج است ـ در دیوان خود گنجانده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ندای حق طلبی در منظومۀ غنایی خسرو و شیرین نظامی

نظامی نه تنها روح داستانی را که موضوع شعر اوست درک کرده، بلکه چنان در آن غرق شده و احساس، تخیل و اندیشۀ وی با تار و پود داستان درآمیخته است که صداقت و اصالتی بارز از شعرش می­تراود. گویی خود همۀ احوال اشخاص داستان و فراز و نشیب حیات آنان، برخوردها و حوادث ناشی از آن را لمس و تجربه کرده و به قلم آورده است. در این منظومه که سرگذشتی عاشقانه در محیطی اشرافی و به تعبیری دیگر عشقی همایونی است، هر کنشی...

full text

بررسی جنبه های تاریخی دو منظومه غنایی «خسرو وشیرین» نظامی و«شیرین و خسرو» امیرخسرو دهلوی

در میان داستان های خمسه­ی نظامی، ماجرای عشق خسرو پرویز، پادشاه ساسانی به شیرین برادر زاده­ی بانوی ارمن، به سبب رنگ ملی و برخورداری اززمینه های افسانه ای و غنایی از زیبایی و اهمیت خاصی برخوردار است. امیرخسرو دهلوی دومین منظومه­ی خمسه­ی خویش را به این داستان اختصاص داده است. او با آنکه سوژه و سیر اصلی داستان را مطابق روایت نظامی سروده است اما تغییراتی نیز در جریان داستان ایجاد کرده است. ضرورت و ا...

full text

مقایسه‌ی خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی

خمسه­ی نظامی به عنوان یکی از شاهکارهای داستان ­پردازی فارسی، ضمن تأثیر از سنت­ های پیش از خود، تأثیری ژرف بر آثار پس از خود نهاد. نظیره­گویی، تقلید یا تتبع آن است که شاعر یا نویسنده­ای، به پیروی شاعر یا نویسنده­ی دیگر به خلق و نگارش اثری اقدام کند. بعد از نظامی سنت نظیره­گویی به­ طور گسترده رواج پیدا کرد. از­جمله مهم­ترین آثار نظامی که بازتاب عمده­ای در ادب فارسی داشت خسرو و شیرین است. این اثر ...

full text

بررسی همسانی ِزن ِپارسا در الهی‌نامۀ عطار و شخصیت شیرین در منظومۀ غنایی خسرو و شیرین ِنظامی

داستان ِمنظوم ِغنایی زن پارسا که دراولین مقالۀ الهی نامۀ عطار آمده دارای ساختار نوول است، این داستان حول محورزنی زیباست که عاشقان بسیاری دارد و همه درپی تصاحب وی هستند، اما وی به عشق آن ها وقعی نمی نهد. زن پارسا شباهت های فراوانی با شخصیت ِ شیرین در منظومۀ خسرو و شیرین نظامی دارد. مقالۀ حاضر به مقایسۀ این دو اثرو بیان شباهت های آن ها پرداخته است. در واقع مضمون اصلی هر دو اثر، پیروزی بردباری، عفت و...

full text

بی‌نظمی زمانی در منظومۀ خسرو و شیرین نظامی

منظومۀ خسرو و شیرین نظامی، پس از مخزن­الاسرار سروده شده و در واقع دومین منظومۀ نظامی است. این منظومه، یکی از منظومه­های فاخر ادب فارسی است که بعد از نظامی، شاعران زیادی به نظیره­گویی و استقبال آن روی آوردند. بررسی عنصر زمان روایی در این اثر و نشان دادن چگونگی بهرۀ نظامی از آن در خلق داستان، می­تواند روشنگر مباحث زیادی باشد و تفاوت او را در چگونگی روایت داستان با شاعران پس از او روشن و مبرهن ساز...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
ادب نامه تطبیقی

Publisher: دانشگاه پیام نور

ISSN 2423-4559

volume 1

issue 1 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023